Sporten met diabetes: kan dit gewoon?

In Nederland zijn er meer dan 1,2 miljoen mensen met diabetes en naar schatting zijn er 1,1 miljoen Nederlanders met prediabetes – een voorstadium van diabetes -.¹  Dit zijn behoorlijk hoge aantallen en een stuk meer dan in 2019. Aan het ontstaan van diabetes type 1 kun je zelf niet veel doen. Het is namelijk een auto-immuunziekte. Aan het ontstaan van diabetes type 2 kun je echter wel wat doen. Er zijn factoren die het risico op het ontstaan van diabetes type 2 verhogen, zoals overgewicht, een ongezond voedingspatroon en weinig lichaamsbeweging. Diabetes type 2 hoeft geen levenslange diagnose te zijn. Soms kunnen veranderingen in je leefstijl voldoende zijn om van deze ziekte af te komen of om de ziekte onder controle te krijgen en minimale klachten te ervaren. Er zijn veel vragen over of je kunt sporten met diabetes. Wij zullen je hier in dit artikel meer over vertellen.

Het effect van sporten op je bloedsuikerspiegel

Laten we maar gelijk vooropstellen dat sporten gezond is. Voor iedereen, dus ook voor mensen met diabetes. Maar eerlijk is eerlijk, tijdens het sporten vinden er wel wat veranderingen plaats in je lichamelijke processen. Deze veranderingen kunnen je bloedsuikerspiegel beïnvloeden. Dit geldt voor zowel mensen mét als zonder diabetes.

Tijdens het sporten neemt het zuurstofverbruik van het hele lichaam toe. Grote toenames kunnen optreden in werkende spieren. Dat houdt in dat hoe intensiever de inspanning is, hoe meer zuurstof het lichaam verbruikt. De zuurstofopname van jouw lichaam wordt uitgedrukt in VO2 (V = maximale volume en O2 = zuurstofgas). Hoe hoger je VO2 is, hoe beter je conditie is en hoe meer energie er geleverd kan worden. Bij toenemende inspanning kun jij je maximale zuurstofverbruik bereiken: VO2max. Om aan je energiebehoefte te voldoen, zal je lichaam op hoog tempo energie halen uit zijn eigen glycogeenvoorraad – glucosevoorraad – en vetzuren.

Een normale bloedsuikerspiegel – die ligt tussen de 4 mmol/l en 8 mmol/l – tijdens fysieke inspanning wordt behouden door hormonale veranderingen. De veranderingen gaan om verlaging van plasma-insuline en aanwezigheid van glucagon bij de vroege verhoging van glucoseproductie tijdens inspanning.

Lage bloedsuikerspiegel na het sporten met diabetes

Bovenstaande hormonale aanpassingen gaan bij mensen met diabetes type 1 verloren. Bij mensen met diabetes type 1 worden cellen die insuline produceren kapot gemaakt door hun eigen lichaam. Het gevolg hiervan kan overmatige afgifte zijn van contra-insulinehormonen tijdens lichamelijk activiteiten – bij mensen die te weinig insuline in hun bloedbaan hebben en dus een verhoogde bloedsuikerspiegel door onvoldoende medicatie -, verhoogde ketonlichamen en versnelde diabetische ketoacidose.

Ketoacidose betekent verzuring van het bloed. Dit gebeurt als er te weinig insuline in het bloed aanwezig is om glucose in je bloed om te zetten in brandstof voor je lichaam. Om je lichaam tijdens fysieke inspanning alsnog van energie te voorzien, zal je lichaam andere energiebronnen aanspreken. Dit zullen als eerst opgeslagen vetten zijn. Bij verbranding van vetten komen ketonen vrij die vervolgens in je bloed terecht komen. Ketonen verzuren je bloed. Diabetische ketoacidose heeft grote gevolgen. Je kunt ervan uitdrogen, in coma raken of zelfs overlijden. Symptomen van ketoacidose zijn: een droge tong, hoofdpijn, dorst, veel moeten plassen, verwardheid, misselijkheid en/of braken, snelle ademhaling en een zoet ruikende adem.

Het kan ook zo zijn dat er te veel insuline in het bloed aanwezig is. Een teveel aan insuline kan de mobilisatie van glucose tijdens fysieke inspanning verminderen of zelfs voorkomen. Het gevolg van deze processen bij mensen met diabetes type 1 kunnen leiden tot een lage bloedsuikerspiegel, ofwel: een hypoglykemie.

Diabetes type 2

Soortgelijke zorgen kunnen ontstaan bij mensen met diabetes type 2, maar over het algemeen komen bovenstaande problemen minder voor bij dit type. Sporten met diabetes type 2 kan zelfs de insulinegevoeligheid verbeteren en helpen om verhoogde bloedsuikerspiegel terug te brengen tot normaalwaarden.²

Mensen die insuline spuiten – dit zijn vaker mensen met diabetes type 1 dan mensen met diabetes type 2 – moeten wel voorzichtig zijn met zware inspanningen. Extreme bloedsuikerschommelingen kunnen gevaarlijk zijn. Voordat je zware inspanningen gaat leveren, is het belangrijk dat je goed bent afgesteld op je medicatie. Stem altijd met je behandeld arts af hoe je ziektebeloop gaat en wat je wel en niet kunt doen. Vraag aanvullende informatie over hoe je het best kunt gaan sporten. Voor sportadvies kun je terecht bij onze sportschool in Velserbroek. 

Bloedsuikerspiegel stijgt na inspanning

Als je gaat sporten, gaat je lichaam voorzichtig om met de afgifte van insuline om een te lage bloedsuikerspiegel te voorkomen. Het kan gebeuren dat je bloedsuiker hierdoor juist te hoog wordt en jij een hyperglykemie krijgt. Dit is een bloedsuiker hoger dan 10 mmol/l. 

In zo’n situatie kun je na je training een cooling down doen van vijf tot tien minuten. De nog aanwezige insuline in het lichaam wordt dan beter gebruikt.³

Voordelen van sporten met diabetes

Sporten met diabetes kan een positieve invloed hebben op het ziektebeloop. Fysieke inspanning is een cruciaal aandachtspunt voor het beheer van de bloedsuikerspiegel en de algehele gezondheid van mensen met diabetes en pre-diabetes. Lichaamsbeweging kan de ontwikkeling van diabetes type 2 voorkomen of vertragen. En ook niet geheel onbelangrijk: lichaamsbeweging verbetert de regulatie van de bloedsuiker bij mensen met diabetes type 2 en vermindert het risico op cardiovasculaire problematiek.

Daarnaast kan voldoende fysieke inspanning overgewicht voorkomen en zorgt het ervoor dat je minder stress ervaart. Het verminderen van stress is gunstig voor je hormoonhuishouding en dus je bloedsuikerspiegel. Kortom, sporten komt je gezondheid ten goede.⁴

Fysieke inspanning zijn alle bewegingen die het energieverbruik verhogen.

TIP:

Meet je bloedsuikerspiegel tijdens een sportsessie. Als je bloedsuiker laag is, kun je iets extra’s met snelle suikers eten. Het liefst iets vloeibaars of snel opneembaars (sportdrank of druivensuiker). Als je medicatie voor je diabetes gebruikt, kan het zijn dat je de volgende dag na het sporten alsnog een te lage bloedsuiker krijgt. Controleer tot 24 uur na het sporten iets vaker je bloedsuikerspiegel.

Heb jij diabetes en wil je graag sporten onder begeleiding van een personal trainer? Dan ben je bij onze sportschool in Velserbroek meer dan welkom. We stemmen iedere training af op jouw persoonlijke wensen, doelen en mogelijkheden.

Deze tekst is geschreven door Laura Kortekaas.